Metoda Montessori to podejście do nauczania, które skupia się na dziecku i jego możliwościach poznawczych, a nie na nauczycielu i jego programie, jak to jest w tradycyjnych systemach edukacji. Stosując nauczanie Montessori pomagamy dzieciom realizować ich potencjał, dając im przestrzeń do samodzielnej nauki i pomocników, którzy ich w tym indywidualnie pokierują.
Dzieci z natury mają skłonność do poznawania świata przez działanie. W metodzie Montessori wykorzystujemy zgodną z wiekiem wrażliwość dzieci i ich możliwości. W pierwszym okresie życia, do sześciu lat, chłoną one świat zmysłami, rozwijając swoje umysły tym, co zaczerpną z naturalnego środowiska, z ludzkiej mowy i kultury. Od szóstego roku życia zaczynają zaś rozwijać wyobraźnię i myślenie abstrakcyjne, poprzez zdobytą wiedzę rozszerzając swój świat.
Miejsce, w którym dzieci kształcą się i rozwijają, musi dawać im okazję realizacji ich naturalnej skłonności do działania. Dlatego dajemy im zabawki i narzędzia, tzw. Materiały Montessori które pozwalają zarówno poznawać świat, jak i rozwijać ich zdolności poznawcze. Działając w swoim własnym tempie, dzieci rozwijają pewność siebie i samodyscyplinę, bez konieczności rywalizacji. Spotykając się w grupie z dziećmi w różnym wieku, zyskują dodatkową stymulację do rozwoju emocjonalnego, społecznego i intelektualnego – na swoich własnych warunkach.
Przed nauczycielem-pomocnikiem w Metodzie Montessori stoi szczególne wyzwanie. Jego rolą jest obserwować, zachęcać i prowadzić dziecko w subtelny sposób, w indywidualnej relacji. Pojawia się wtedy, gdy jest potrzebny, na tyle, by pomóc, lecz zarazem tylko na tyle, by nie zdławić własnego pragnienia dziecka do działania.
Dzieci uczą się wszystkimi zmysłami
Dzieci uczą się oglądając i słuchając
Dzieci czerpią wiedzę z Materiałów Montessori
Dzieci czerpią wiedzę od nauczycieli
Dzieci podążają ku bardziej zaawansowanym zagadnieniom zgodnie ze swoimi możliwościami
Dzieci uczą się w tempie ustalonym przez nauczyciela dla całej grupy
Dzieci spędzają dzień na aktywnym opanowywaniu interesującej je wiedzy i umiejętności
Dzieci spędzają większość dnia na działaniach grupowych, które niekoniecznie im odpowiadają
Nieprzerwane trzygodzinne cykle pozwalają dzieciom znaleźć czas na skupienie się na ich własnych zainteresowaniach
Podział czasu na godzinne okresy rozprasza dzieci, nie pozwalając im skupić się na jednym działaniu
Teoria Montessori, jaką posługujemy się w naszym przedszkolu, to model rozwoju człowieka, oraz dostosowane do niego podejście edukacyjne. W modelu tym bazujemy na dwóch założeniach:
– Dzieci i wciąż rozwijający się dorośli budują swoją tożsamość poprzez interakcję ze swoim środowiskiem,
– Dzieci, szczególnie te najmłodsze, w wieku poniżej sześciu lat, mają wrodzoną ścieżkę rozwoju swojej psychiki.
Wierzymy, że jeśli damy dzieciom swobodę działania w środowisku zgodnym z modelem Montessori, dzieci samoistnie zaczną rozwijać w sobie ludzkie skłonności w optymalny sposób.
Wśród nich wyróżniamy w szczególności:
– abstrahowanie
– aktywność
– dokładność
– eksplorowanie
– manipulowanie otoczeniem
– orientowanie się
– porządkowanie
– powtarzanie
– pracę
– samodoskonalenie
Te ludzkie skłonności napędzają każde stadium rozwoju, a my staramy się na nie odpowiedzieć i ułatwić ich właściwe wyrażenie.
Dlatego nasze przedszkole jest środowiskiem, które:
– Daje dzieciom swobodę ruchu i ich aktywności
– Zapewnia piękno, harmonię i porządek otoczenia,
– Dopasowane jest do potrzeb i możliwości dzieci
– Ogranicza wyposażenie tylko do tych materiałów, które wspierają rozwój dzieci
– Zapewnia kontakt z naturą zarówno w klasach jak i poza nimi
Wielu rodziców stawia sobie pytanie: czemu inwestować w Montessori? Czemu nie wysłać swojego dziecka do zwykłego przedszkola, takiego, do którego uczęszczają niemal wszystkie inne dzieci, przedszkola które może jest i tańsze, które znajduje się bliżej?
To jest całkiem dobre pytanie, które wcale nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Rodzice są różni, tak jak i różne są ich dzieci, oraz różne przekonania, pragnienia i wizje, jakie wobec swoich dzieci mają. By dostrzec wartość w Montessori, muszą oni zrozumieć tę metodę i uznać, że jest ona warta ich dzieci w wieku przedszkolnym.
W Montessori odwracamy się plecami od mitu współczesnej edukacji o uniwersalnych programach nauczania, standardowych zadaniach i obiektywnych testach, które miałyby wykazać zrozumienie ucznia. Jedyne co ten mit przyniósł, to powszechna ignorancja – uczniowie w najlepszym razie uczą się rozwiązywania testów. To nie jest zrozumienie. Wystarczy zmienić kontekst, a wyuczone tak umiejętności przestają działać.
My uczymy w Montessori uczenia – uczenia zrozumienia. W naszym przedszkolu dzieci od najmłodszych lat otrzymują zmysłowe przygotowanie do operowania później na abstrakcyjnych pojęciach. Zanim przyjdzie porządek liczbowy, dziecko dotykiem pozna różnice rozmiarów obiektów. Zanim zaczną się działania arytmetyczne, zmysłami doświadczy ilościowych zmian.
Tworzymy w ten sposób namacalność abstrakcji, ignorowaną w normalnej edukacji. Wykorzystujemy naturalną skłonność dzieci do nauki przez działanie w swoim środowisku, a nie podręcznikowe ćwiczenia. Poprzez Materiały Montessori pozostawiamy na zawsze w dziecku ślad tego pierwotnego zmysłowego doświadczenia abstrakcyjnych operacji. Poprzez doświadczenie pomocników, wskazujemy im zajęcia w odpowiedni dla ich rozwoju sposób.
Wielu rodziców obawia się, że ich starsze dzieci w przedszkolu Montessori po prostu będą marnowały czas, zajmując się młodszymi dziećmi, zamiast robić swoje. To nieporozumienie, wynikające z myślenia w kategoriach tradycyjnego systemu edukacyjnego. W Montessori właśnie na to liczymy, że starsze dzieci zaangażują się w rozwój młodszych, ucząc je i poprawiając ich błędy.
To właśnie poprzez nauczanie innych, dzieci mogą poznać granice swojej wiedzy – proces nauczania, wyjaśniania nowych koncepcji, pomagania innym w ćwiczeniom pozwala często temu który uczy dowiedzieć się więcej, niż temu, który jest nauczany. Taka forma nauki, niemożliwa w tradycyjnym szkolnictwie, pozwala nam rozwijać dzieci zarówno intelektualnie, jak i emocjonalnie, w ich nastawieniu wobec młodszych i słabszych.
Dzieci przechodzące z kształcenia Montessori do zwykłej, publicznej szkoły przez kilka pierwszych miesięcy będą dostosowywały się do nowego nauczyciela, nowej klasy, nowego systemu edukacji o zupełnie innych oczekiwaniach.
Nie będzie to jednak dla nich wielkim problemem – to co poznały w przedszkolu Montessori jest bardzo dobrze utrwalone, szczególnie w zakresie intuicyjnego rozumienia matematyki. Zwykły program nauki nastawiony jest przecież na dzieci ze zwykłego nauczania przedszkolnego, które znacznie słabiej rozwija intelektualną samodzielność. Dlatego też nasze dzieci, po zinternalizowaniu edukacyjnego doświadczenia we wczesnych latach, potrafią naprawdę błyszczeć w kolejnych szkołach.
W kształceniu Montessori gdy mówimy o tym co „normalne”, nie mamy na myśli tego co zwyczajne, tego co przeciętne. Dla Marii Montessori normalizacja nie oznacza ukształtowania dziecka zgodnie z wymogami systemu edukacji, lecz wręcz przeciwnie.
Normalizacja w naszym rozumieniu to unikalny proces rozwoju dziecka. Otrzymując swobodę działania w odpowiednim dla niego środowisku, mając do dyspozycji interesujące dziecko materiały, skupia się ono na swojej pracy, by zakończyć ją zadowolone z siebie i wypoczęte. Z czasem dzięki takiej pracy, nabiera samodyscypliny, wewnętrznego spokoju, sympatii dla innych.
Sama Maria Montessori porównywała wręcz taką naukę z duchowymi ćwiczeniami, mówiąc, że dziecko odnajduje w ten sposób ścieżkę samodoskonalenia, wspięcia się na wyżyny swojej duszy, rozwinięcia twórczej energii i moralnych predyspozycji. Poprzez normalizację, dziecko nabywa więc: skłonności do porządku, chęci do pracy, umiejętności koncentracji, poszanowania ciszy, samodzielności, powściągliwości, inicjatywy, niezależności.
Zalążki tych wszystkich pożądanych cech już są w dziecku – trzeba dać im tylko się rozwinąć we właściwym środowisku, takim właśnie jak przedszkole Montessori.
Przedszkole Montessori to odpowiednie dla dziecka środowisko dla zajścia procesu normalizacji – ale co to znaczy „odpowiednie”? Uważamy, że można przestrzeń zaprojektować tak, by jak najbardziej dopasować ją do potrzeb poznawczych i zainteresowań dziecka.
W montessoriańskim przedszkolu uporządkowana, przygotowana przestrzeń pozwala dzieciom zajmować się swoimi sprawami w swoimi własnym tempie. Zarazem jednak jest to przestrzeń, w której tak wiele się dzieje – dzieci w różnym wieku obok siebie robią różne rzeczy, odpowiednie dla ich stopnia rozwoju. Gdy młodsze będą składały pierwsze słowa z liter, starsze mogą już uczyć się mnożyć za pomocą specjalnych pomocy.
Czasem oczywiście działa razem cała grupa, gdy wszystkie dzieci razem śpiewają, tańczą, czy opowiadają swoje historie.
W przygotowanym środowisku naszego przedszkola wykorzystujemy specjalne zabawki, a zarazem pomoce naukowe – materiały Montessori. Leżą one wystawione na półkach, w zasięgu dziecięcych rąk. Dzieci po nie sięgają kierując się swoim zainteresowaniem, a gdy już ich nie chcą, dbamy o to, by wróciły na półkę z której zostały wzięte.
Każdy z materiałów Montessori ma za zadanie wyizolować pewną koncepcję czy jakoś, a następnie poddać ją dziecięcej aktywności, w której bez udziału dorosłych dziecko samodzielnie zrozumie, o co tu chodzi.
Na przykład z zestawu różowych sześcianów można zbudować wieżę, od największego do najmniejszego. Jako że wszystkie sześciany różnią się wyłącznie rozmiarem, są z tego samego materiału i tego samego koloru, ukazują dziecku koncepcję rozmiaru. Nie ma tu miejsca na popełnienie błędu, pracując z materiałami Montessori dziecko samo się koryguje, bez poprawiania przez nauczyciela – zyskując w ten sposób pewność siebie, wiarę we własne siły.
Na dalszych etapach zaawansowania dzieci uczą się, że różne materiały Montessori mogą wchodzić w relacje sobą, a także odkrywać nowe, wcześniej niezrozumiałe własności w nich tkwiące – klocki, które wcześniej ukazywały pojęcie rozmiaru, teraz mogą ukazać pojęcie objętości.